Nông nghiệp công nghệ cao đã trở nên quen thuộc với thế giới, nhưng ở Việt Nam, khái niệm này vẫn khá mới mẻ nhưng đang thu hút sự quan tâm của Chính phủ và các doanh nghiệp sản xuất. Nông nghiệp công nghệ cao mang lại nhiều ưu điểm so với nông nghiệp truyền thống, và đang trở thành một xu hướng mà Việt Nam hướng tới, hứa hẹn sẽ đem đến bước tiến lớn cho nền nông nghiệp của đất nước.
Nông nghiệp công nghệ cao là gì?
Nông nghiệp công nghệ cao là một hình thức nông nghiệp áp dụng công nghệ tiên tiến, mới để sản xuất nhằm tăng cường hiệu quả, đạt được sự tiến bộ về năng suất và chất lượng sản phẩm nông nghiệp, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng cao của xã hội và đảm bảo sự phát triển bền vững trong lĩnh vực nông nghiệp.
Nextfarm không thích gọi Nông nghiệp Công nghệ cao, nhưng Việt Nam đang tập trung chủ yếu vào Nông nghiệp công nghệ cao trong nhà màng. Tuy nhiên, chúng ta cũng nên thêm vào nông nghiệp công nghệ cao để đạt hiệu quả cao.
Trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, có nhiều ứng dụng của công nghệ cao như: cơ giới hóa các khâu trong quá trình sản xuất, thu hoạch, sơ chế và chế biến; tự động hóa; công nghệ thông tin; công nghệ vật liệu mới; công nghệ sinh học; giống cây trồng và vật nuôi năng suất cao và chất lượng cao; quy trình canh tác tiên tiến và canh tác hữu cơ, nhằm tăng hiệu suất kinh tế trên mỗi đơn vị sản xuất.
Tình hình phát triển nông nghiệp công nghệ cao tại Việt Nam
Phát triển nông nghiệp công nghệ cao, đổi mới khoa học công nghệ được xem như một trong những giải pháp quan trọng và tập trung. Các công nghệ như công nghệ sinh học, công nghệ nhà kính, công nghệ tưới nhỏ giọt, công nghệ cảm biến, tự động hóa, internet vạn vật đã được áp dụng để giải quyết các thách thức trong phát triển nông nghiệp. Nhờ vào những ưu điểm của chúng, nông nghiệp có thể tiết kiệm chi phí, tăng năng suất, giảm giá thành và cải thiện chất lượng nông sản, đồng thời bảo vệ môi trường.
Nông nghiệp CNC giúp nông dân tự do sản xuất, vượt qua sự ảnh hưởng của mùa vụ, giảm sự phụ thuộc vào yếu tố thời tiết và khí hậu, đáp ứng nhu cầu thị trường về chất lượng nông sản.
Theo báo cáo, sự tiến bộ trong lĩnh vực khoa học công nghệ đã đóng góp hơn 30% vào giá trị gia tăng trong sản xuất nông nghiệp, và 38% trong sản xuất giống cây trồng và vật nuôi. Tình trạng tổn thất của nông sản đã giảm đáng kể, với tỷ lệ lúa gạo còn dưới 10% và các loại cây trồng khác. Mức độ cơ giới hóa trong quá trình làm đất cho các loại cây hàng năm như lúa, mía, ngô và rau màu đạt khoảng 94%. Trong khi đó, mức độ thu hoạch lúa đạt 50% (với các tỉnh đồng bằng đạt 90%).
Khoa học công nghệ, đặc biệt là ứng dụng IoT, đóng góp quan trọng cho sự phát triển của nông nghiệp nước ta. Đánh giá này được chia sẻ bởi nhiều chuyên gia và nhà khoa học. Công nghệ này hiệu quả trong việc tạo ra chuyển biến đột phá trong sản xuất nông nghiệp, giúp tái cơ cấu nền nông nghiệp và cải thiện đời sống người dân.
Sản xuất phát triển nhờ ứng dụng công nghệ cao
Nghiên cứu tầm quan trọng của sự ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp đã thay đổi cảnh quan nông nghiệp của Việt Nam, góp phần vào quá trình hội nhập và phát triển nông nghiệp trong thời kỳ cách mạng công nghiệp 4.0. Nghị quyết số 06-NQ/TW, ban hành ngày 05/11/2016 tại Hội nghị lần thứ 4 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, nhấn mạnh việc thực hiện hiệu quả quá trình hội nhập kinh tế quốc tế và duy trì ổn định chính trị – xã hội trong bối cảnh Việt Nam tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Đồng thời, nghị quyết này cũng nhấn mạnh định hướng phát triển nông nghiệp hiện đại và ứng dụng công nghệ cao, như “Hiện đại hóa, thương mại hóa nông nghiệp, chuyển mạnh sang phát triển nông nghiệp theo chiều sâu, sản xuất lớn, dựa vào khoa học – công nghệ, có năng suất, chất lượng, sức cạnh tranh và giá trị gia tăng cao. Chuyển nền nông nghiệp từ sản xuất lương thực là chủ yếu sang phát triển nền nông nghiệp đa dạng phù hợp với lợi thế của từng vùng”….
Định hướng này, cùng với các chính sách trước đây về nông nghiệp CNC như Quyết định số 176/QĐ-TTg ngày 29/1/2010 về Đề án phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đến năm 2020, và Quyết định số 1895/QĐ-TTg ngày 17/12/2012 về Chương trình phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao thuộc Chương trình Quốc gia phát triển công nghệ cao đến năm 2020, đã tiếp tục xác nhận quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước về phát triển nông nghiệp, bao gồm nông nghiệp công nghệ cao. Điều này đã đóng góp tích cực trong việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp và đạt được những thành tựu đáng tự hào.
Theo báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ năm 2019, nhờ ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất, cơ cấu sản xuất nông nghiệp tiếp tục được điều chỉnh theo hướng tận dụng lợi thế của mỗi địa phương, vùng, miền và cả nước, kết hợp với nhu cầu thị trường trong và ngoài nước, đồng thời thích ứng với biến đổi khí hậu. Nhiều doanh nghiệp đã đầu tư vào các khu sản xuất tập trung quy mô lớn sử dụng công nghệ hiện đại, kết hợp với hệ thống nhà máy, cơ sở bảo quản và chế biến nông sản có giá trị xuất khẩu cao.
Trong ngành nông nghiệp, đã có sự thúc đẩy về việc thay đổi cơ cấu cây trồng và áp dụng các quy trình sản xuất tiên tiến. Nhờ công tác phòng trừ sâu bệnh được thực hiện tốt, sản lượng và chất lượng của nhiều loại cây trồng có giá trị kinh tế đã tăng lên.
Năm 2019, giá gạo xuất khẩu trung bình tăng từ 502 USD/tấn lên 510 USD/tấn nhờ tăng tỷ trọng gạo chất lượng cao. Gạo ST25 được công nhận là “gạo ngon nhất thế giới năm 2019” tại Hội nghị Thương mại gạo thế giới lần thứ 11 tổ chức tại Phi-lip-pin.
Việc áp dụng phương pháp VietGAP trong sản xuất nông nghiệp ngày càng mở rộng và hiệu quả, mang lại sản phẩm an toàn, chất lượng cao và năng suất tốt. Đồng thời, việc mở rộng sử dụng tiến bộ khoa học công nghệ trong sản xuất, kết hợp với kết quả nghiên cứu và triển khai mô hình cánh đồng mẫu lớn, đã đẩy mạnh quá trình sản xuất nông nghiệp, liên kết giữa sản xuất và tiêu thụ nông sản theo chuỗi giá trị.
Ngành lâm nghiệp đang phát triển với tốc độ tăng trưởng ổn định; đã tiên phong trong nhiều công nghệ tiên tiến, tạo ra các dây chuyền chế biến, bảo quản có chất lượng tương đương với hàng nhập khẩu. Ngành công nghiệp chế biến lâm sản đã trở thành ngành hàng thứ hai ở Châu Á và thứ năm trên toàn cầu.
Lĩnh vực chăn nuôi đã có sự thay đổi đáng kể về cách tổ chức sản xuất. Hiện nay, việc chăn nuôi trang trại, gia trại và tập trung theo chuỗi quy trình đã trở nên phổ biến. Công nghệ hiện đại và khoa học kỹ thuật tiên tiến được áp dụng trong quá trình nuôi và chăm sóc động vật. Ngoài ra, mô hình chăn nuôi hữu cơ đã xuất hiện và được lan rộng. Công nghệ chế biến thủy sản cũng được đầu tư và nâng cấp để đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế.
Nhờ sự ứng dụng của khoa học công nghệ trong quá trình sản xuất nông nghiệp, từ nghiên cứu chọn tạo giống cây trồng, vật nuôi; kỹ thuật gieo trồng, chăm sóc, canh tác; thức ăn chăn nuôi; phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y; kỹ thuật chế biến, bảo quản sau thu hoạch… Đã tạo ra giá trị mới cho nông sản. Điều này đã giúp nâng cao chất lượng của sản phẩm, đảm bảo an toàn và tươi ngon, đồng thời tăng năng suất và đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng.
Kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam đã tăng nhanh qua các năm, với tổng kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thuỷ sản ước đạt 41,3 tỷ USD vào năm 2019. Thặng dư thương mại toàn ngành ước đạt mức 10,4 tỷ USD.
Đặc trưng của nền nông nghiệp công nghệ cao
Những yếu tố quan trọng để phát triển nông nghiệp công nghệ cao bền vững
CÁC MÔ HÌNH ÁP DỤNG THÀNH CÔNG TRONG HỆ THỐNG NÔNG NGHIỆP THÔNG MINH TẠI VIỆT NAM:
Nextfarm đã thành công hợp tác với Viettel.
Mô hình trồng Dưa Kim Hoàng Hậu, Thọ Xuân, Lam Sơn ở Thanh Hóa.
Anh Tùng, chủ farm nông nghiệp CNC Điền Trạch ở Lam Sơn Thanh Hóa, đã đầu tư 1.5 ha nhà màng và chọn trồng loại dưa kim hoàng hậu – một loại cây nổi tiếng ở miền Bắc. Anh đã áp dụng giải pháp nông nghiệp thông minh bằng cách sử dụng hệ thống châm phân dinh dưỡng tự động. Hệ thống này hoạt động bằng cách thu thập dữ liệu từ cảm biến môi trường và dinh dưỡng, từ đó điều tiết tưới cho cây trồng.
Mô hình trồng Dâu Tây ở Cao Bằng.
Chẳng có ai ở Cao Bằng không biết chị Đoàn Thu Trà, người đã mang đến một cách trồng Dâu Tây mới cho khu vườn 5 ha của mình bằng việc áp dụng công nghệ và các giải pháp Nông nghiệp.
Mô hình trồng Dưa lưới – Kim Long Farm ở Vũng Tàu.
Trong lĩnh vực trồng dưa lưới, không ai không biết đến anh Đàm Xuân Hải, một người có nguồn gốc từ lĩnh vực tài chính nhưng lại có niềm đam mê với nông nghiệp từ năm 2014 đến nay. Anh đã thành công trong việc trồng dưa lưới với 5 trang trại trải dài khắp cả nước, với diện tích từ 1,5 ha đến 2 ha cho mỗi khu vực. Đặc biệt, toàn bộ quy trình trồng trọt được kiểm soát thông qua hệ thống IoT Nông nghiệp. Trong việc trồng dưa lưới, việc điều chỉnh dinh dưỡng một cách chính xác là vô cùng quan trọng, và việc kiểm soát sâu bệnh và môi trường cũng phải được thực hiện một cách liên tục và kỹ lưỡng.
Mô hình trồng Dưa leo Baby – Cực Bắc của đất nước.
Hà Giang là một trong số những ví dụ thành công về áp dụng công nghệ nông nghiệp tại Cực Bắc Tổ Quốc. Anh Vình, người từng là tài xế đường dài, đã quyết định chuyển hướng sang nông nghiệp công nghệ cao do đam mê. Anh đã đầu tư vào lĩnh vực này và đạt được những thành công ban đầu. Mặc dù gặp khó khăn, nhưng anh kiên trì theo đuổi mục tiêu áp dụng Nông nghiệp thông minh vào trang trại của mình.
Trên khắp đất nước, có nhiều mô hình nông nghiệp thông minh đang tồn tại và liên tục chuyển đổi số trong suốt hàng ngày, hàng tháng và hàng năm.
